Thời gian gần đây, tình trạng lan truyền thông tin thiếu kiểm chứng trên mạng xã hội đang gia tăng, gây ra sự hoang mang trong dư luận và ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động của các cơ quan nhà nước cũng như quyền và lợi ích hợp pháp của các tổ chức và cá nhân. Mới đây, trên mạng xã hội đã xuất hiện thông tin sai sự thật về việc thủy điện Bản Vẽ, xã Yên Na, tỉnh Nghệ An bị vỡ. Thông tin này đã lan truyền nhanh chóng, khiến hàng trăm hộ dân ở các xã hạ du của nhà máy thủy điện panic và phải sơ tán lên núi để phòng tránh lũ dâng.

May mắn là thông tin này đã được xác minh là sai sự thật. Cơ quan chức năng đã vào cuộc và xử lý nghiêm trường hợp đăng thông tin sai sự thật này. Không chỉ dừng lại ở đó, một trường hợp khác liên quan đến việc một người phụ nữ tên N đăng tải thông tin về việc con trai bị giữ tại một đồn biên phòng phía Campuchia cũng đã bị xác minh là không đúng sự thật. Lãnh đạo Bộ đội Biên phòng tỉnh Tây Ninh đã lên tiếng khẳng định không có trường hợp như thông tin mà Facebook đã đăng tải.

Luật sư Nguyễn Ngọc Hùng, Trưởng Văn phòng luật Kết Nối, nhận xét rằng việc lan truyền thông tin sai sự thật về vỡ đập thủy điện Bản Vẽ đã gây hoang mang dư luận và ảnh hưởng nghiêm trọng đến công tác điều hành và ứng phó của chính quyền địa phương. Ngoài ra, việc tạo ra và phát tán thông tin không có thật cũng là một hành vi tiềm ẩn nguy cơ vi phạm pháp luật.

Khoản 1, Điều 8, Luật An ninh mạng 2018, đã nghiêm cấm hành vi đưa thông tin sai sự thật lên mạng gây hoang mang dư luận, ảnh hưởng đến hoạt động của cơ quan nhà nước, người thi hành công vụ hoặc xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Tại Điều 101 Nghị định 15/2020/NĐ-CP, được sửa đổi, bổ sung bởi khoản 37 Điều 1, Nghị định 14/2022/NĐ-CP, quy định rằng cá nhân lợi dụng mạng xã hội để cung cấp, chia sẻ thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống có thể bị phạt tiền từ 10.000.000-20.000.000 đồng.

Luật sư Nguyễn Ngọc Hùng khuyến cáo rằng mạng xã hội là không gian mở nhưng không phải là vùng an toàn pháp lý. Việc đăng tải, chia sẻ thông tin trên mạng là một phần của quyền tự do ngôn luận. Tuy nhiên, mỗi người cần ý thức rõ rằng mình phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung đăng tải. Người dùng mạng xã hội cần tỉnh táo trước mỗi lượt chia sẻ và chỉ nên tiếp nhận thông tin từ các nguồn báo chí chính thống, cổng thông tin của cơ quan nhà nước, hoặc các tổ chức uy tín được pháp luật công nhận.

Người dân có thể kiểm chứng thông tin từ các nguồn chính thống như Cổng thông tin điện tử Chính phủ, báo chí chính thống, thông báo từ UBND các cấp và cơ quan chuyên môn. Trong thời đại số, mạng xã hội không chỉ là nơi kết nối mà còn là “cuốn nhật ký mở” của hàng triệu người. Chỉ cần vài thao tác, bất kỳ ai cũng có thể chia sẻ suy nghĩ, cảm xúc, thông tin,… đến hàng ngàn người khác. Tuy nhiên, chính sự tiện lợi ấy cũng tiềm ẩn những rủi ro pháp lý nếu người dùng thiếu hiểu biết hoặc vô tình lan truyền thông tin sai sự thật.

Tại buổi họp báo thường kỳ của Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) quý II/2025, ông Lê Quang Tự Do – Cục trưởng Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử đã giải đáp thắc mắc của báo chí liên quan đến việc quản lý và xử lý các trường hợp vi phạm quy tắc ứng xử trên các nền tảng mạng xã hội.

Ông Tự Do cho biết, Bộ VHTTDL đã ban hành một số văn bản vào năm 2024 nhằm thiết lập các quy định và hướng dẫn cụ thể về ứng xử trên mạng xã hội. Tuy nhiên, do nhiều lý do khách quan và chủ quan, các quy định này chưa thể được thực thi một cách hiệu quả. Một trong những nguyên nhân chính được ông Tự Do chỉ ra là khi ban hành văn bản, chưa có trường hợp vi phạm cụ thể để xử lý.

Thêm vào đó, ông Tự Do cũng thông tin rằng vào tháng 4/2025, quyết định Thanh tra của Bộ VHTTDL đã được chuyển về Thanh tra Chính phủ. Điều này đã dẫn đến việc Bộ VHTTDL hiện không có chức năng thanh tra tạm thời và chưa được giao rõ chức năng xử phạt, thanh tra hành vi vi phạm. Đây là một trong những vướng mắc pháp lý quan trọng khiến cho việc hạn chế xuất hiện của các nghệ sĩ vi phạm chưa được thực hiện.

Quy trình hạn chế xuất hiện của các nghệ sĩ vi phạm quy tắc ứng xử trên mạng xã hội chưa được thể chế hóa thành luật pháp. Điều này gây ra nhiều khó khăn trong việc thực hiện và đòi hỏi cần phải cân nhắc kỹ lưỡng để tránh vướng mắc pháp lý. Hiện tại, Bộ VHTTDL đang tích cực làm việc với Ban Tuyên giáo Trung ương và các cơ quan liên quan để sớm cụ thể hóa quy trình xử lý.

Mục tiêu của Bộ VHTTDL là đảm bảo tính pháp lý và hiệu quả trong việc quản lý và xử lý các trường hợp vi phạm quy tắc ứng xử trên mạng xã hội. Bộ VHTTDL cũng hy vọng rằng với sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, quy trình xử lý sẽ được hoàn thiện, giúp nâng cao hiệu quả quản lý và tạo ra môi trường mạng xã hội an toàn, lành mạnh cho tất cả người dùng.

Trước những thách thức trong việc quản lý và xử lý các trường hợp vi phạm, Bộ VHTTDL tiếp tục nỗ lực xây dựng các giải pháp toàn diện. Ông Tự Do khẳng định rằng Bộ sẽ tiếp tục đẩy mạnh công tác xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, hoàn thiện quy trình xử phạt và tăng cường phối hợp với các cơ quan liên quan để nâng cao hiệu quả quản lý.

https://www.chinhphu.vn/ và https://www.moculture.gov.vn/ là những nguồn thông tin quan trọng mà Bộ VHTTDL đang tích cực phối hợp để nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý và xử lý các trường hợp vi phạm.