Côn Đảo – Một Nơi Đặc Biệt Của Lịch Sử

Là một nhà báo, tôi đã có cơ hội đến thăm nhiều địa danh lịch sử, nhưng Côn Đảo luôn là một nơi đặc biệt. Không cần lời giới thiệu hay sắc màu tô điểm, Côn Đảo vẫn là một nơi linh thiêng. Chỉ cần đặt chân lên mảnh đất này, một làn gió biển mặn mòi thoảng qua, là đã thấy lòng trùng xuống, tim nhói lên một niềm kính phục và biết ơn vô hạn. Côn Đảo là nơi mà từng tấc đất, từng nắm cát, từng con sóng cũng mang trong mình một câu chuyện bi hùng về lòng yêu nước, sự hy sinh và niềm tin son sắt vào ngày mai hòa bình.

Ngày 26/7, tôi có cơ hội đặt chân lên đặc khu thiêng liêng này để tham dự Lễ tri ân các anh hùng, liệt sĩ tại Côn Đảo. Cùng hàng trăm đại biểu, người dân, cựu chiến binh và những người con xa xứ trở về, chúng tôi đã dâng nén hương thành kính tại Nghĩa trang Hàng Keo, Nghĩa trang Hàng Dương, những nơi được xem là “bàn thờ Tổ quốc” giữa biển khơi.

Khó có thể diễn tả được cảm xúc của tôi lúc đứng lặng lẽ nghiêng mình trước những ngôi mộ – phần lớn là chưa biết tên – những người con ưu tú của đất mẹ đã ngã xuống trong bóng tối của ngục tù, trong nỗi đau không tên, để góp phần cho ánh sáng tự do được thắp lên cho hôm nay.

Những nén nhang, ngọn nến bập bùng trong gió như là hơi thở của quá khứ vọng về, nhắc nhở chúng ta rằng, để có được những ngày bình yên này, máu xương đã từng đổ xuống biết bao nhiêu.

Khi tham dự chương trình nghệ thuật “Côn Đảo – Bản hùng ca bất tử” vào đêm hôm đó, tôi đã được lắng nghe một khúc tráng ca không chỉ kể về quá khứ mà còn lay động trái tim từng người bằng sức mạnh của nghệ thuật, của âm nhạc, của những ký ức chưa bao giờ nguôi ngoai trong tâm thức dân tộc.

Tôi đặc biệt xúc động với ca khúc “Viết tiếp câu chuyện hòa bình”, một bài hát không quá ồn ào, nhưng từng câu từng chữ lại đào sâu vào ký ức, gọi dậy bao hình ảnh hào hùng.

Tôi đã nghe nhiều bản hùng ca về chiến tranh, về sự hy sinh và hòa bình. Nhưng lần này, giữa không gian thiêng liêng Côn Đảo, nơi hàng vạn chiến sĩ cách mạng từng bị giam cầm, tra tấn và hy sinh, những câu hát ấy bỗng mang một chiều sâu đặc biệt.

Côn Đảo không chỉ là một địa danh. Côn Đảo là ký ức, là biểu tượng, là chứng nhân. Côn Đảo là nơi lưu giữ những nỗi đau tận cùng nhưng cũng là nơi phát ra ánh sáng rực rỡ nhất của tinh thần bất khuất.

Tôi xúc động khi nghĩ về những người tù không án – những người dám đứng lên vì lý tưởng cao cả dù biết rằng con đường phía trước là bóng tối nhà tù, là roi vọt, là đòn tra tấn, và có thể là cái chết không tên, không tuổi.

Và tôi cũng nghĩ đến những người trẻ hôm nay – thế hệ sinh ra trong hòa bình, lớn lên trong nhịp sống sôi động và tự do. Liệu chúng ta đã hiểu hết giá trị của hòa bình, của độc lập?

Đi giữa đêm Côn Đảo, tôi thấy những ngọn nến nhỏ được đặt trước mỗi phần mộ. Ánh nến lung linh soi rọi khuôn mặt trầm ngâm của những người đến viếng. Mỗi ngọn nến như là một lời hứa âm thầm – rằng chúng tôi sẽ không quên, sẽ sống xứng đáng, sẽ tiếp tục hành trình mà các anh, các chị đã khởi đầu bằng máu và nước mắt.

Tôi xúc động đặc biệt khi được trò chuyện với một nữ cựu tù chính trị năm xưa, nay đã ngoài 80 tuổi nhưng vẫn giữ nét cương nghị của một thời không khuất phục.

Nghe cô nói, tôi nghĩ rằng thế hệ hôm nay có một trách nhiệm thiêng liêng: ghi nhớ và tri ân.

Tôi tin rằng, chính từ những nơi như Côn Đảo – nơi thử thách con người đến tận cùng – đã sinh ra những giá trị vĩnh cửu.

Nhân kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh – Liệt sĩ, chiều ngày 25/7, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch thành phố Hải Phòng đã tổ chức khai mạc triển lãm ảnh và tư liệu với chủ đề “Uống nước nhớ nguồn”. Triển lãm này là hoạt động ý nghĩa nhằm hướng tới kỷ niệm ngày truyền thống của đất nước, diễn ra từ năm 1947 đến 27/7/2025.

Triển lãm “Uống nước nhớ nguồn” giới thiệu hơn 150 ảnh nghệ thuật, tư liệu quý và bản trích về Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng và Nhà nước Việt Nam, thể hiện sự tri ân sâu sắc đối với những người đã hy sinh và cống hiến cho độc lập, tự do của Tổ quốc. Những hình ảnh và tư liệu này không chỉ phản ánh truyền thống lịch sử, cách mạng của dân tộc mà còn là lời nhắc nhở về sự hy sinh to lớn của các thế hệ đi trước.

Bên cạnh đó, triển lãm cũng trưng bày những hình ảnh về thành phố Hải Phòng cùng cả nước trong việc thực hiện các chính sách chăm lo cho người có công. Những hoạt động này thể hiện sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đối với đời sống của người có công, cũng như việc tiếp tục phát huy truyền thống “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc.

Một điểm nhấn quan trọng của triển lãm là những hình ảnh về các thương binh “tàn nhưng không phế”, những con người đã vượt qua mất mát, vươn lên trong cuộc sống và tiếp tục đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế – xã hội của đất nước và thành phố. Những câu chuyện và hình ảnh này không chỉ mang đến cảm hứng cho người tham quan mà còn khẳng định tinh thần vượt qua khó khăn, ý chí phấn đấu không ngừng của người Việt Nam.

Mục đích của triển lãm là nhằm giáo dục truyền thống cách mạng, khơi dậy tinh thần yêu nước và lòng tự hào dân tộc trong các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ. Qua đó, tiếp nối và lan tỏa truyền thống anh hùng, bất khuất của dân tộc Việt Nam. Đây cũng là dịp để mỗi người dân Việt Nam một lần nữa khẳng định và nâng cao ý thức về truyền thống lịch sử, về sự hy sinh và cống hiến của các thế hệ cha anh.

Triển lãm diễn ra từ ngày 25 đến 31/7 tại Nhà trưng bày Triển lãm Trung tâm Văn hóa, Điện ảnh và Triển lãm thành phố, nằm tại số 1 Nguyễn Đức Cảnh, phường Lê Chân, Hải Phòng. Mời tất cả người dân và du khách có thể ghé thăm để cùng nhau ôn lại truyền thống lịch sử và thể hiện lòng biết ơn đối với những người đã mang lại tự do và hạnh phúc cho dân tộc.