Phường Tây Hoa Lư, một đơn vị hành chính mới tại tỉnh Ninh Bình, chính thức được thành lập từ sự hợp nhất của nhiều địa phương giàu bản sắc văn hóa, kế thừa khí thiêng của Cố đô Hoa Lư và hòa quyện với nhịp sống mới. Với diện tích tự nhiên lên đến 84,96 km² và dân số gần 47.000 người, phường Tây Hoa Lư trở thành một trong những phường có diện tích lớn nhất tỉnh Ninh Bình. Nơi đây hội tụ nhiều yếu tố về địa lý, nhân văn, văn hóa và lịch sử, tạo nên một bức tranh đa sắc màu về cuộc sống và con người.

Sự hình thành của phường Tây Hoa Lư là kết quả từ chủ trương lớn của Chính phủ trong việc tinh gọn bộ máy quản lý, sắp xếp lại các đơn vị hành chính cấp xã nhằm tối ưu hóa nguồn lực, nâng cao hiệu quả quản lý và thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội bền vững. Trong bối cảnh tỉnh Ninh Bình đang tích cực thực hiện các bước đi chiến lược để khai thác tiềm năng, thế mạnh vùng lõi di sản, việc hình thành phường Tây Hoa Lư cho thấy quyết tâm của chính quyền địa phương trong việc tạo điểm tựa cho phát triển đô thị di sản thiên niên kỷ và công nghiệp văn hóa.

Với lợi thế diện tích rộng lớn, phường Tây Hoa Lư sở hữu dư địa phát triển vượt trội, thuận lợi trong quy hoạch không gian đô thị, bố trí hạ tầng, cũng như bảo tồn và khai thác giá trị di sản văn hóa – thiên nhiên phục vụ cho phát triển kinh tế – xã hội bền vững. Đặc biệt, di tích quốc gia đặc biệt Cố đô Hoa Lư nằm trong địa phận phường Tây Hoa Lư, tạo điều kiện cho phường này phát triển du lịch và bảo tồn di sản văn hóa. Cố đô Hoa Lư, với những di tích lịch sử và văn hóa phong phú, sẽ là một trong những điểm đến hấp dẫn cho du khách trong và ngoài nước.

Bản sắc văn hóa là nền tảng phát triển của phường Tây Hoa Lư. Với đặc điểm hợp nhất từ nhiều địa phương có truyền thống lịch sử, văn hóa phong phú, phường Tây Hoa Lư sở hữu một nền tảng văn hóa đa tầng, là sự giao thoa giữa các giá trị văn hóa dân tộc, tôn giáo và di sản. Du lịch sẽ là thế mạnh trong định hướng phát triển kinh tế bền vững của phường Tây Hoa Lư, với các điểm nhấn như chùa Bái Đính, một trong những trung tâm Phật giáo lớn nhất Việt Nam. Sự kết hợp giữa du lịch văn hóa và du lịch tôn giáo sẽ tạo nên một mô hình phát triển độc đáo cho phường Tây Hoa Lư.

Trong định hướng phát triển giai đoạn mới, phường Tây Hoa Lư xác lập rõ nguyên tắc: Bảo tồn di sản không chỉ là trách nhiệm, mà là nền tảng chiến lược để kiến tạo tương lai. Mỗi quyết sách kinh tế – xã hội đều đặt di sản vào trung tâm, xem đó là sức mạnh nội lực, là nguồn lực bền vững để xây dựng một đô thị hiện đại, có chiều sâu văn hóa và bản sắc riêng biệt. Việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa sẽ được phường Tây Hoa Lư thực hiện một cách linh hoạt và sáng tạo, nhằm tạo ra một không gian sống và làm việc năng động, giàu bản sắc.

Thủ đô Hà Nội vừa thông qua Nghị quyết quan trọng về việc thành lập và phát triển các khu vực thương mại và văn hóa. Đây là một động thái mang tính chiến lược, đánh dấu một bước tiến mới trong việc cân bằng giữa bảo tồn di sản văn hóa và phát triển kinh tế. Nghị quyết này không chỉ cung cấp một khung pháp lý cần thiết mà còn thể hiện cam kết mạnh mẽ của chính quyền Hà Nội trong việc xem di sản văn hóa như một nguồn lực quý giá cho sự phát triển bền vững.

Nghị quyết cho phép thành lập các khu phát triển thương mại và văn hóa tại những vị trí có lợi thế về thương mại và không gian văn hóa. Đặc biệt, các khu vực được định hướng phát triển theo mô hình TOD (đô thị định hướng giao thông công cộng) sẽ được ưu tiên. Các khu phát triển này sẽ hoạt động dựa trên nguyên tắc tự nguyện, tự quản, và quan trọng là đảm bảo sự đồng thuận của đa số các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ cũng như người dân trong khu vực.

Mục tiêu chính của Nghị quyết là kết hợp hài hòa giữa bảo tồn di sản văn hóa và phát triển kinh tế. Hà Nội đặt kỳ vọng vào việc phát triển các khu vực đặc trưng như khu phố cổ, các làng nghề truyền thống, và những không gian văn hóa gắn liền với di tích lịch sử. Qua đó, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp, tổ chức, và cá nhân tham gia vào công cuộc bảo tồn và phát huy giá trị của di sản văn hóa.

Nhiều doanh nghiệp và chuyên gia đã đánh giá cao Nghị quyết này, cho rằng nó có tiềm năng khơi thông dòng chảy của kinh tế di sản. Từ đó, mở ra những cơ hội mới cho cả doanh nghiệp và người dân. Tuy nhiên, để biến tầm nhìn này thành hiện thực, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ và tích cực giữa cơ quan Nhà nước, doanh nghiệp, cộng đồng, và giới nghiên cứu.

Việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa cần được tiếp cận một cách sáng tạo. Không chỉ dựa vào nguồn ngân sách Nhà nước, mà còn cần huy động và tận dụng các nguồn lực từ xã hội. Di sản văn hóa sẽ thực sự có sức sống khi được kể lại bằng ngôn ngữ mới của thời đại, thông qua các sản phẩm dịch vụ, hoạt động du lịch, sáng tạo nghệ thuật, và các hoạt động thương mại mang tính bản địa.

Tóm lại, Nghị quyết của Hà Nội về khu phát triển thương mại và văn hóa đã vạch ra một hướng đi mới đầy hứa hẹn trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa song hành với phát triển kinh tế. Việc triển khai thành công Nghị quyết này yêu cầu sự hợp tác và nỗ lực không ngừng từ tất cả các bên liên quan. Mục tiêu cuối cùng là đạt được sự phát triển bền vững và bảo vệ nguồn tài nguyên kinh tế quý giá không thể tái tạo.

Ở xã biên giới Tuy Đức, tỉnh Lâm Đồng, một mô hình bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của người M’Nông gắn với du lịch đã được triển khai. Mục tiêu của mô hình này là đánh thức niềm tự hào và biến di sản thành tài sản để hướng tới phát triển bền vững. Người M’Nông sở hữu một kho tàng văn hóa phong phú với những phong tục tập quán được gìn giữ qua nhiều thế hệ.

TS. Bùi Thị Hoa, Phó Phân viện trưởng phụ trách Phân viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch miền Nam, cho biết sự thay đổi phương thức sản xuất, chuyển đổi cây trồng và quá trình hội nhập văn hóa đương đại đã tác động sâu sắc đến đời sống văn hóa của người M’Nông. Để bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống, cần kiểm kê và số hóa để lưu giữ, cũng như thực hiện truyền dạy và kết nối thế hệ. Qua đó, giúp mạch nguồn truyền thống được duy trì và phát triển một cách bền vững hơn.

Mô hình bảo tồn và phát huy văn hóa M’Nông đã được ra mắt vào ngày 28/6 vừa qua. Dự án này nằm trong khuôn khổ dự án 06 ‘Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch’ thuộc Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi năm 2024 trên địa bàn huyện biên giới Tuy Đức, tỉnh Đắk Nông (cũ), nay là xã Tuy Đức, tỉnh Lâm Đồng.

Dự án đã tổ chức truyền dạy cồng chiêng, múa, ẩm thực truyền thống, dệt thổ cẩm, đan lát và quy trình làm rượu cần tại cộng đồng bon Bu N’Drung. Các buổi tập huấn chuyên sâu với sự tham gia của các chuyên gia về di sản văn hóa các dân tộc, kỹ năng thực hiện bảo tồn và phát triển văn hóa trên địa bàn, ‘đánh thức’ khả năng trình diễn nghệ thuật dân gian, phát triển du lịch bằng cách ‘biến di sản thành tài sản’, tạo sinh kế cho cộng đồng một cách bền vững.

Mô hình đã được bàn giao cho chính quyền xã Tuy Đức mới để tiếp tục vận hành và phát huy, có chương trình kết nối các doanh nghiệp, cơ sở giáo dục địa phương; tạo liên kết gắn với các điểm du lịch – tài nguyên tự nhiên và nhân văn trên địa bàn. Đồng thời, kết nối với các tour-tuyến giới thiệu Nhà văn hóa cộng đồng, không gian trưng bày ‘Hội tụ sắc màu văn hóa truyền thống M’Nông’ và không gian nghệ thuật biểu diễn cồng chiêng, dân ca, dân vũ; cùng trải nghiệm ẩm thực ‘hương vị rừng, hương vị suối’… để trở thành điểm đến hấp dẫn.

Với mong muốn biến di sản thành tài sản, mô hình này không chỉ gắn kết du lịch với phát triển kinh tế, tạo thêm nguồn thu cho địa phương, mà còn nâng cao ý thức của người dân về vốn giá trị truyền thống, bảo tồn các giá trị văn hóa M’Nông, và tăng cường sự kết nối cộng đồng.