Ngày 29/7, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Khánh Hòa đã có báo cáo gửi UBND tỉnh liên quan đến đề xuất trưng dụng biệt thự trong di tích lầu Bảo Đại làm chỗ ở cho cán bộ Trung tâm Bảo tồn di tích tỉnh. Lãnh đạo Sở cho biết, việc Trung tâm Bảo tồn di tích có văn bản đề xuất trưng dụng biệt thự tại lầu Bảo Đại ở Nha Trang làm nhà ở công vụ là một thiếu sót.

Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Khánh Hòa yêu cầu làm rõ trách nhiệm của các cá nhân, tập thể liên quan để xảy ra các sai sót, gây ảnh hưởng không tốt đến dư luận xã hội. Trước đó, vào ngày 7/7, Trung tâm Bảo tồn di tích tỉnh Khánh Hòa đã có văn bản gửi Công ty CP Đầu tư Khánh Hà (thuộc Tập đoàn Hà Đô, chủ đầu tư dự án biệt thự Cầu Đá, phường Nha Trang) về việc trưng dụng tạm thời 2 phòng tại căn biệt thự Vọng Nguyệt của khu di tích biệt thự Cầu Đá làm chỗ ở cho hai cán bộ thuộc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch và Trung tâm Bảo tồn di tích tỉnh.

Hai cán bộ này đều từ tỉnh Ninh Thuận (cũ) ra Khánh Hòa công tác. Tuy nhiên, sau khi rà soát, Trung tâm Bảo tồn di tích tỉnh nhận thấy đề nghị trên chưa phù hợp, chưa đúng theo quy định. Do vậy, ngày 9/7, Trung tâm đã có công văn thu hồi đề nghị trên.

Lãnh đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho biết, việc Trung tâm Bảo tồn di tích có công văn đề xuất trên là thiếu sót, chưa xin ý kiến lãnh đạo sở. Việc Trung tâm Bảo tồn di tích đề xuất sắp xếp tạm nơi ở cho công chức, viên chức tại khu vực di tích quốc gia nêu trên là chưa đúng thẩm quyền, chưa phù hợp quy định pháp luật hiện hành về quản lý, sử dụng di tích.

Sở đã yêu cầu Trung tâm Bảo tồn di tích tỉnh kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm các cá nhân, tập thể liên quan để xảy ra các sai sót, làm ảnh hưởng không tốt đến dư luận xã hội.

Di tích biệt thự Cầu Đá gồm 5 căn biệt thự được xây dựng từ năm 1923, đặt tên theo các loài cây, loài hoa trồng xung quanh mỗi biệt thự. Thứ tự các biệt thự từ phía Đông vào lần lượt là Xương Rồng, Bông Sứ, Phượng Vĩ, Bông Giấy và Cây Bàng.

Người Pháp đã giao cho Bảo Đại sử dụng 2 căn biệt thự có tên Xương Rồng và Bông Sứ để làm nơi ở của vua và hoàng hậu Nam Phương mỗi lần đến Nha Trang nghỉ dưỡng. Chính vì thế, người dân địa phương quen gọi là lầu Bảo Đại. Đến năm 1954, biệt thự Xương Rồng đổi tên thành Nghinh Phong và biệt thự Bông Sứ đổi tên thành Vọng Nguyệt.

Sau năm 1975, các căn biệt thự này được sử dụng thành khu nghỉ mát cho du khách. Từ năm 2002, khu biệt thự Cầu Đá do Tổng Công ty Khánh Việt (Khánh Hòa) quản lý và sử dụng. Sau đó, Tổng Công ty Khánh Việt liên doanh với Tập đoàn Hà Đô (Hà Nội) thành lập Công ty CP đầu tư Khánh Hà để thực hiện dự án Khu nghỉ dưỡng cao cấp Bảo Đại. 5 biệt thự cổ trên cũng thuộc sở hữu của dự án và doanh nghiệp sẽ cải tạo để cho thuê, phục vụ kinh doanh du lịch. Tìm hiểu thêm về khu biệt thự Cầu Đá và lầu Bảo Đại trên các phương tiện truyền thông.

Sau khi sáp nhập tỉnh Ninh Thuận, tỉnh Khánh Hòa mới đang trở thành điểm đến hấp dẫn với đông đảo đồng bào Chăm sinh sống. Với di sản văn hóa đặc sắc, người Chăm ở đây đã và đang góp phần gìn giữ và phát huy bản sắc dân tộc qua hệ thống đền tháp, lễ hội, làng nghề, dân ca dân vũ và phong tục truyền thống.

Sự sáp nhập này đang mở ra ‘cơ hội vàng’ để tỉnh Khánh Hòa khai thác hiệu quả di sản văn hóa Chăm, đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn. Trước khi sáp nhập, tỉnh Ninh Thuận có gần 20.000 hộ với hơn 90.000 nhân khẩu là đồng bào Chăm. Những năm qua, đồng bào Chăm đã tích cực bảo tồn và phát huy di sản văn hóa truyền thống qua kiến trúc đền tháp, lễ hội, nghề gốm, dệt thổ cẩm, dân ca dân vũ, nhạc cụ dân gian, chữ viết, sử thi…

Đặc biệt, tỉnh Ninh Thuận (cũ) đã có những nỗ lực trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống. Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã xây dựng hồ sơ khoa học di sản văn hóa phi vật thể ‘Nghệ thuật hát ngâm Ariya của người Chăm’ để trình cấp có thẩm quyền xem xét, phê duyệt. Ngoài ra, địa phương này hiện có 80 di sản văn hóa đã được lập hồ sơ và xếp hạng, trong đó có một di sản được UNESCO ghi danh là ‘Nghệ thuật làm gốm của người Chăm’ – Di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp.

Không chỉ có di sản văn hóa vật thể và phi vật thể phong phú, đồng bào Chăm ở Ninh Thuận còn tự hào khi có 4 hiện vật được Thủ tướng Chính phủ công nhận là Bảo vật quốc gia. Những hiện vật này không chỉ có giá trị về mặt lịch sử, văn hóa mà còn là niềm tự hào của người Chăm.

Các đền tháp, làng nghề và lễ hội truyền thống của đồng bào Chăm từ lâu đã trở thành điểm đến hấp dẫn, thu hút đông đảo du khách trong nước và quốc tế đến tham quan, trải nghiệm, nghiên cứu và mua sắm sản phẩm thủ công truyền thống. Trong 6 tháng đầu năm 2025, tỉnh Ninh Thuận (cũ) đã đón khoảng 2,29 triệu lượt khách, tăng 16,2% so với cùng kỳ năm trước. Tổng thu từ hoạt động du lịch ước đạt 2.970 tỷ đồng.

Với việc sáp nhập hai tỉnh Ninh Thuận và Khánh Hòa thành tỉnh Khánh Hòa mới, các chuyên gia và lãnh đạo địa phương tin rằng đây là ‘cơ hội vàng’ để ngành công nghiệp không khói phát triển mạnh mẽ. Tỉnh Khánh Hòa mới đang định hình ngành du lịch trở thành mũi nhọn kinh tế, với thế mạnh đa dạng như du lịch biển, du lịch năng lượng tái tạo, du lịch làng nghề và du lịch mua sắm đặc sản nông nghiệp công nghệ cao.

Sự kết hợp giữa các di sản văn hóa Chăm, Kinh, Raglay và các dân tộc khác sẽ tạo nên bức tranh văn hóa du lịch phong phú, hấp dẫn, thu hút đông đảo du khách trong nước và quốc tế. Do đó, tỉnh Khánh Hòa mới cần tiếp tục đầu tư và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống để thúc đẩy du lịch phát triển.