Trong giai đoạn 2010-2020, Phật giáo đã trải qua một sự thay đổi đáng kể trên toàn cầu. Trong khi hầu hết các tôn giáo lớn khác đều chứng kiến sự tăng trưởng về số lượng tín đồ, Phật giáo lại là tôn giáo duy nhất ghi nhận sự sụt giảm cả về số lượng tuyệt đối và tỷ lệ tương đối trong dân số thế giới. Cụ thể, số lượng Phật tử trên toàn cầu đã giảm từ 343 triệu người vào năm 2010 xuống còn 324 triệu người vào năm 2020, tương đương mức giảm 5%.
Nguyên nhân chính dẫn đến sự suy giảm này có thể được lý giải bằng hai yếu tố chính. Thứ nhất, tỷ lệ sinh thấp tại các quốc gia Phật giáo truyền thống. Thứ hai, hiện tượng nhiều người rời bỏ tôn giáo, đặc biệt là tại các quốc gia Đông Á như Trung Quốc và Nhật Bản. Tại Trung Quốc, số lượng Phật tử đã giảm 23 triệu người, trong khi tại Nhật Bản, con số này giảm 7 triệu người. Sự suy giảm này cũng được ghi nhận tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương, nơi chiếm đến 98% số Phật tử toàn cầu, với mức giảm 6%, xuống còn khoảng 316 triệu người.
Ngược lại, một số khu vực khác như Bắc Mỹ và châu Âu đã ghi nhận sự tăng trưởng số lượng Phật tử. Tại Bắc Mỹ, số Phật tử tăng 27%, đạt 5 triệu người, trong khi châu Âu tăng 26%, đạt 2,5 triệu người. Mặc dù số lượng tăng nhanh, Phật tử tại hai khu vực này chỉ chiếm một phần nhỏ – lần lượt là 2% và 1% của toàn bộ Phật tử thế giới.
Thái Lan hiện là quốc gia có số Phật tử lớn nhất thế giới, với khoảng 68 triệu người, chiếm 94% dân số nước này. Đứng thứ hai là Trung Quốc với 53 triệu Phật tử, mặc dù chỉ chiếm khoảng 4% dân số Trung Quốc. Phật giáo là tôn giáo chiếm đa số tại 7 quốc gia: Campuchia (97%), Thái Lan (94%), Myanmar (89%), Bhutan (75%), Sri Lanka (70%), Lào (64%) và Mông Cổ (51%).
Một số quốc gia đã chứng kiến sự thay đổi đáng kể về tỷ lệ dân số theo đạo Phật. Hàn Quốc là một trong số đó, với sự giảm khoảng 7%, tức khoảng 2,6 triệu người, xuống còn 19%. Nguyên nhân chính là do hiện tượng “rời bỏ tôn giáo”, tức nhiều người được sinh ra trong gia đình theo đạo Phật nhưng lớn lên lại không còn thực hành tôn giáo này.
Tóm lại, sự suy giảm của số lượng Phật tử trên toàn cầu phản ánh xu hướng tôn giáo đang thay đổi trên toàn cầu, không chỉ riêng với Phật giáo, mà còn với nhiều truyền thống tín ngưỡng khác. Người trẻ ngày nay có xu hướng cá nhân hóa niềm tin hơn là ràng buộc với tôn giáo truyền thống. Điều này cho thấy một sự chuyển biến trong cách tiếp cận và thực hành tôn giáo, khi con người bắt đầu tìm kiếm những cách thể hiện tâm linh riêng biệt và phù hợp hơn với nhu cầu cá nhân.