Lễ viếng họa sĩ Lê Thiết Cương, người tiên phong trong việc đưa nghệ thuật trừu tượng và tối giản đến với hội họa Việt Nam, đã diễn ra để tiễn đưa một tài năng nghệ thuật xuất chúng. Với sự ra đi của ông, người thân, bạn bè và cộng đồng nghệ thuật đang chịu một mất mát lớn.
Trong suốt sự nghiệp của mình, Lê Thiết Cương đã không ngừng sáng tạo và để lại một di sản nghệ thuật phong phú, bao gồm cả hội họa và văn chương. Điểm nổi bật trong phong cách của ông là sự giản dị nhưng sâu sắc, giúp ông khám phá và thể hiện vẻ đẹp tối giản trong cuộc sống và nghệ thuật. Là một trong những nghệ sĩ tiên phong từ đầu những năm 1990, ông đã đưa nghệ thuật trừu tượng và tối giản đến với hội họa Việt Nam, tạo ra một ngôn ngữ tạo hình mới, đậm bản sắc và chứa đựng chiều sâu triết lý phương Đông.
Sự kết hợp độc đáo giữa hình khối đơn giản, màu sắc tối giản và các đề tài truyền thống đã giúp Lê Thiết Cương định hình phong cách riêng, không lẫn với ai. Với ông, tối giản không chỉ là một kỹ thuật hay xu hướng, mà còn là bản chất của ông, cách ông tồn tại trong nghệ thuật và cuộc sống. Ông từng khẳng định: ‘Tối giản là tôi, tôi là tối giản. Tối giản là cá tính cốt tử của tôi, là ADN, là vân tay’.
Quá trình sáng tác của Lê Thiết Cương giống như một hành trình thiền định, với những gì bé nhỏ, giản dị trong tranh của ông đều chứa thông điệp sâu sắc. Những thông điệp này khơi gợi suy tư về không gian, thời gian và sự tĩnh lặng. Nền tảng triết lý của ông bắt nguồn từ gia đình và những cuốn sách Đông phương từ thuở nhỏ, điều này đã giúp ông trung thành với con đường nghệ thuật suốt hơn 30 năm và biến tối giản thành một trường phái sống và thẩm mỹ không thể tách rời khỏi tên tuổi của ông.
Ngoài sáng tác hội họa, Lê Thiết Cương còn dành thời gian để viết lách, với văn phong ngắn gọn, súc tích nhưng kỹ lưỡng và sâu xa. Ông tin rằng ‘viết là chủ quan, không có chủ quan thì không có nghệ thuật’. Các tác phẩm của ông đã được giới chuyên môn và công chúng đánh giá cao, không chỉ ở Việt Nam mà còn trên tầm quốc tế. Nhiều tranh của ông đã được trưng bày tại các bảo tàng, phòng tranh lớn trong và ngoài nước.
Lê Thiết Cương cũng đóng vai trò quan trọng trong việc đưa nghệ thuật đương đại Việt Nam ra thế giới thông qua việc sáng lập Salon Natasha vào năm 2000. Bên cạnh vai trò nghệ sĩ, ông còn là người truyền cảm hứng và dẫn dắt nhiều thế hệ họa sĩ trẻ thông qua triển lãm, workshop, các buổi chia sẻ về tư duy nghệ thuật.
Di sản nghệ thuật của Lê Thiết Cương không chỉ bao gồm hàng trăm tác phẩm hội họa độc đáo mà còn là những bài viết, quan điểm, phương pháp sáng tác giàu tư duy. Chúng góp phần quan trọng trong việc định hình diện mạo mỹ thuật đương đại Việt Nam và là nguồn tài liệu quý cho các nghiên cứu và giảng dạy sau này.
Nhà văn Nguyễn Huy Thiệp đã từng thừa nhận Lê Thiết Cương có ‘con mắt xanh’ đặc biệt về hội họa, là cách ông nhìn thấy chiều sâu trong mỗi tác phẩm nghệ thuật, không phải bằng kỹ thuật mà bằng trực giác, cảm thụ và sự thẩm thấu bản chất thẩm mỹ của sự vật.