Lê Thiết Cương, một biểu tượng tiêu biểu của hội họa đương đại Việt Nam, đã ra đi mãi vào ngày 17/7 tại Hà Nội, hưởng thọ 64 tuổi. Sự ra đi đột ngột của ông đã để lại một khoảng trống lớn và nỗi tiếc thương sâu sắc không chỉ trong lòng bạn bè, giới nghệ sĩ mà còn trong trái tim của công chúng yêu nghệ thuật.
Trong suốt cuộc đời, Lê Thiết Cương đã sống một cuộc đời tài hoa và phóng khoáng, luôn duy trì một tinh thần lạc quan và niềm đam mê bất tận với nghệ thuật. Dù cuộc sống riêng tư của ông có nhiều thử thách và gập ghềnh, Lê Thiết Cương vẫn luôn giữ được một tình yêu nghệ thuật rộn ràng và sâu sắc. Ông không chỉ là một họa sĩ tài năng mà còn là một người bạn thân thiết, tri kỷ của nhiều nhà văn, nhà thơ, nhà nghiên cứu, diễn viên, hoa hậu… Căn nhà số 39 Lý Quốc Sư (Hà Nội) của ông đã trở thành một điểm hẹn quen thuộc của văn nghệ sĩ cả nước.
Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, người bạn thân thiết của Lê Thiết Cương, đã chia sẻ những giây phút tiễn biệt đầy cảm động: ‘Khi mấy anh em chúng tôi vào bệnh viện, Cương nói: Cầm tay tôi đi. Tôi cầm tay Cương và biết đó là lần cuối. Dù các bác sĩ không thể can thiệp gì thêm, Cương vẫn nhất quyết ở lại bệnh viện với hy vọng mong manh. Cương không đầu hàng, vẫn kiên cường đối mặt với lằn ranh sinh tử, đúng như tính cách bền bỉ, bất khuất đã theo anh suốt cuộc đời.’ Những lời này không chỉ thể hiện tình cảm sâu đậm của người bạn mà còn khắc họa rõ nét tinh thần kiên cường và bất khuất của Lê Thiết Cương.
Nhà thơ Lê Thiếu Nhơn đã có một cách nhìn riêng về sự ra đi của Lê Thiết Cương, ông gọi đó là ‘Lê Thiết Cương trở về miền tối giản của riêng mình’. Theo anh, từ tranh sơn dầu đến sơn mài, Lê Thiết Cương luôn giữ vững phong cách riêng của mình – kết hợp chất liệu truyền thống với kỹ thuật truyền thống, nhưng tạo hình hiện đại, nghiêng về đồ họa, với những mảng phẳng và đậm nhạt sâu sắc. Phong cách nghệ thuật đặc trưng này đã giúp Lê Thiết Cương tạo ra những tác phẩm nghệ thuật độc đáo và để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng công chúng.
Lê Thiết Cương đã sống một cuộc đời nghiêm khắc và cao độ trong làm nghệ thuật. Ông từng thừa nhận: ‘Một đời làm nghệ thuật vẽ được mấy tranh đẹp, nhầm lẫn, sai lầm, mò mẫm là chính, hoang mang, ảo tưởng là chính… Nhưng đó là cuộc sống – có hay có dở, có thăng có trầm và nghệ thuật cũng sinh động như vậy’. Câu nói này không chỉ thể hiện sự khiêm nhường và thẳng thắn của Lê Thiết Cương mà còn cho thấy ông luôn coi nghệ thuật là một hành trình dài, không ngừng khám phá và sáng tạo.
Người nghệ sĩ tài hoa Lê Thiết Cương đã lặng lẽ rời khỏi thế gian, nhưng như nhà thơ Hữu Việt mượn lời Gabriel García Márquez để nói: ‘Người ta không chết khi trái tim ngừng đập, mà là khi bị lãng quên’. Lê Thiết Cương sẽ không bị lãng quên. Ông sẽ tiếp tục sống, qua những bức tranh, câu chữ, buổi trò chuyện nghệ thuật và trong ký ức của những người ở lại. Di sản nghệ thuật của ông sẽ tiếp tục truyền cảm hứng cho các thế hệ nghệ sĩ và công chúng yêu nghệ thuật sau này.