Phường Cửa Nam, nằm ở trung tâm của Thủ đô Hà Nội, hiện là không gian lưu giữ nhiều lớp ký ức đô thị đa dạng. Tại đây, giá trị thẩm mỹ và sinh hoạt truyền thống không chỉ được bảo tồn mà còn phát huy một cách rộng rãi qua thời gian. Nghệ thuật thị giác không chỉ góp phần quan trọng trong việc định hình bản sắc kiến trúc đặc trưng mà còn phản ánh diện mạo của một Hà Nội cổ kính đang dần chuyển mình trong dòng chảy của cuộc sống hiện đại.
UBND phường Cửa Nam vừa qua đã tổ chức một tọa đàm mang tên ‘Phát huy di sản nghệ thuật thị giác ở phường Cửa Nam’ tại Trường THCS Trưng Vương. Sự kiện này thu hút sự tham gia của các chuyên gia, nhà nghiên cứu và lãnh đạo địa phương. Phát biểu tại buổi tọa đàm, bà Phạm Ngọc Thúy, Trưởng phòng Văn hóa – Xã hội phường Cửa Nam, cho biết sự kiện này là một phần trong các hoạt động nhằm cụ thể hóa các nội dung thuộc Chương trình 06-CTr/TU ngày 17/3/2021 của Thành ủy Hà Nội về ‘Phát triển văn hóa, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh giai đoạn 2021-2025’. Đồng thời, sự kiện cũng hướng tới thực hiện Nghị quyết số 09-NQ/TU, ngày 22/2/2022 của Thành ủy Hà Nội về phát triển công nghiệp văn hóa trên địa bàn Thủ đô giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
Được biết, di sản nghệ thuật thị giác bao gồm những giá trị lịch sử, văn hóa và thẩm mỹ đa dạng được thể hiện qua nhiều hình thức có thể cảm nhận bằng thị giác như hội họa, kiến trúc, điêu khắc, nhiếp ảnh, sắp đặt… Họa sĩ và nhà nghiên cứu Trần Hậu Yên Thế chia sẻ rằng: ‘Một bức tranh không chỉ đơn thuần là một tác phẩm nghệ thuật mà còn là một hiện vật văn hóa, phản ánh kỹ thuật, thẩm mỹ và câu chuyện lịch sử.’ Tại phường Cửa Nam, những lớp di sản văn hóa như vậy được thể hiện một cách đậm nét. Từ các bảo tàng nổi tiếng như Bảo tàng Lịch sử Quốc gia, Bảo tàng Phụ nữ, Bảo tàng Công an Nhân dân… đến những công trình kiến trúc thời Pháp thuộc như Khu Đấu Xảo, nhà ga Hàng Cỏ, Trường Mỹ thuật Đông Dương (nay là Đại học Mỹ thuật Việt Nam) hay Trường Trung học cơ sở Trưng Vương, mỗi địa điểm đều góp phần tạo nên một hệ sinh thái thị giác đa tầng giữa lòng Hà Nội.
Các chuyên gia tham dự tọa đàm đã thống nhất rằng di sản nghệ thuật thị giác không chỉ là những ký ức cần được lưu giữ mà còn là nguồn chất liệu sáng tạo trong công nghiệp văn hóa. Những di sản này có thể tạo cảm hứng cho sản phẩm du lịch, thiết kế và nghệ thuật ứng dụng. Từ đó, một số gợi ý thực tiễn đã được đưa ra như việc ứng dụng công nghệ trình chiếu, đồ họa tương tác, kể chuyện bằng hình ảnh thông qua không gian triển lãm và trải nghiệm trực tiếp.
Về phía chính quyền địa phương, bà Phạm Ngọc Thúy nhấn mạnh rằng việc bảo tồn và phát huy di sản nghệ thuật thị giác cần gắn liền với giáo dục cộng đồng, xây dựng thương hiệu địa phương và phát triển các sản phẩm văn hóa có giá trị ứng dụng cao. ‘Với tiềm năng di sản sẵn có, phường Cửa Nam hoàn toàn có thể phát triển các tuyến du lịch di sản, thúc đẩy sản xuất thủ công mỹ nghệ, hoặc tổ chức các sự kiện nghệ thuật quy mô nhỏ nhằm gắn kết người dân với di sản’, bà Phạm Ngọc Thúy chia sẻ.
Trong bối cảnh Hà Nội đang tích cực thúc đẩy phát triển văn hóa theo hướng công nghiệp sáng tạo, phường Cửa Nam với chiều sâu lịch sử và vị trí trung tâm của mình có thể trở thành một mô hình mẫu trong việc bảo tồn và phát huy di sản nghệ thuật thị giác. Qua đó, không chỉ góp phần bảo vệ những giá trị văn hóa truyền thống mà còn khai thác tiềm năng để phát triển kinh tế – xã hội một cách bền vững.